Mangerteni Titi Swara

MANGERTENI TITI SWARA 

ING TEMBUNG JAWA

Titi swara iku cacahe ana  lima, yaiku a, i, u,e, lan o. Nalika ditulis lan diucapake kadhang kala ana sin ora padha titi tulise lan titi swarane. Mula ayo disinaoni tuladha-tuladha  kang ana ing ngior iki.

1.    Swara [a] iku kaperang dadi loro yaiku [a] jejeg lan [a] miring

a)      [a] jejeg yaiku aksara [a] sing diucapake [a] kaya kang ana ing “aksara Jawa”

Tuladhane :  a. dawa          : d[a]w[a]

                     b. sanga         : s[a]nga[a]

                     c. bata            : b[a]t[a]

     b)   [a] miring yaiku aksara [a] sing diucapake [a] kaya wujud asline.

     Tuladhane :  a. jajan    : j[a]j[a]n

                          b. nanas  : n[a]na[a]s

                          c. enak    : en[a]k

2.        Swara [i] iku kaperang dadi loro yaiku [i] jejeg lan [i] miring.

a)      [i] jejeg yaiku aksara [i] sing diucapake wutuh utawa bener-bener [i]

Tuladha :    a. iki    : [i]k[i]

                   b. pari  : par[i]

                   c. sapi  : sap[i]

b)      [i] miring yaiku aksara [i] sing diucapake kaya [e]. Nulise tetep nganggoaksara [i] nanging diunekake [e].

Tuladha :    a. piring           : pir[i]ng

                   b. nanging       : nang[i]ng

                   c. ing               : [i]ng

3.        Swara [u] iku kaperang dadi loro yaiku [u] jejeg lan [u] miring.

a)      [u] jejeg yaiku aksara [u] sing diucapake wutuh utawa bener-bener [u]

Tuladha :    a. ibu   : ib[u]

                   b. aku  : ak[u]

                   c. sapu : sap[u]

b)  [u] miring yaiku aksara [u] sing diucapake kaya [o]. Nulise tetep nganggo huruf [u] nanging diunekake [o].

Tuladha :    a. kasur            : kas[u]r

                   b. sarung          : sar[u]ng

                   c. warung        : war[u]ng

4.        Swara [e] iku kaperang dadi loro yaiku [e] jejeg lan [e] miring.

    a)      [e] jejeg yaiku aksara [e] sing diucapake wutuh utawa bener-bener [e]

      Tuladha :    a. sate  : sat[e]

                         b. kare : kar[e]

                         c. tape: tape[e]

    b)      [e] miring yaiku aksara [e] sing diucapake[ë] lan [ê].

     Tuladha :    a. pelem           : p[e]l[e]m

                         b. kalem           : kal[e]m

                         c. embong        : [e]mbong

5.        Swara [o] iku kaperang dadi loro yaiku [o] jejeg lan [o] miring.

a)      [o] jejeg yaiku aksara [o] sing diucapake wutuh utawa bener-bener [o]

  Tuladha :  a. ora   : [o]ra

                   b. soto : sot[o]

                   c. bakso: baks[o]

b)      [o] miring yaiku aksara [o] kang nulise tetep [o] nanging diwaca utawa diucapake kaya [a] jejeg.

     Tuladha :    a. kodhok        : k[o]dh[o]k

                        b. ngorok         : ng[o]rok

                        c. kelompok     : kel[o]mp[o]k

B.     Aksara t, th, d, lan dh

Aksara t, th, d lan dh  kerep dadi salah ing panulisan lan pangucapan. Mula saka kuwi, ayo disinaoni bebarengan. Coba gatekna ing ngisor iki.

1.    Aksara [t] diucapake ana ing pucuk ilat ketemu pucuk untu.

Tuladhane  a. untu      : un[t]u

                               b. tomat    : [t]oma[t]

                               c. tindak   : [t]indak

2.  Aksara [th] diucapake ana ing pucuk ilat ketemu langit-langit ing alat ucap.

Tuladhane  a. bathuk               : ba[th]ok

                               b. kathok              :ka [tk]ok

                               c.  nuthuk             : nu[th]uk

3.    Aksara [d] diucapake ana ing pucuk ilat ketemu pucuk untu.

Tuladhane  a. kudu                 : k[u]d[u[

                               b. duren                : d[u]ren

                               c. dudu                 : d[u]d[u]

4. Aksara [dh] diucapake ana ing pucuk ilat ketemu langit-langit ing alat ucap.

Tuladhane  a. dhahar               : [dh]ahar

                               b.  sadhuk             :sa[dh]uk

                               c.  dhukun            : [dh]ukun